اين بمب افكن قرار است براي سالهاي 2035 وارد ميدان شود شايد هم تا 2050 طول بكشد اين نويد آينده اي حولناك است . اين بمب افكن قرار است بتواند هم با سرنشين و هم بدون سرنشين پرواز كند. كامپيوتر ماموريت آن بايد بسيار باهوش باشد تا بتواند در برابر خطرات احتمالي از خود واكنش نشان دهد. اين هواپيما به معناي واقعي ضد رادار است در ضمن سرعت پيمايشي آن هم 10 ماخ است. قرار است B3 بتواند به هرنقطه اي از جهان در كمتر از سه ساعت و بدون سوختگيري هوايي برسد تصور کنید بمب هفکنی به بزرگی یک هواپیمای مسافر بری با سرعت 10 ماخ.
بحثي كه در مورد اين بمب افكن مطرح است امكان هوا فضا پيما بودن آن است يعني بتواند همچون شاتل ها از جو خارج شود كه در اين صورت اولين فضاپيماي مسلح خواهد بود يعني بتواند حتي ماهواره ها را نيز هدف قرار دهد و يا حتي كار شاتل هايي همچون X.33 را به انجام رساند
گفته هاي در مورد افكان نصب ليزر هوابرد در آن براي نابودي اهداف و يا استفاده از امواج مايكرو ويو(HPM) در آن شنيده مي شود كه در صورت واقعيت بايد فيلم هاي علمي تخيلي با سلاح هاي ليزري را جدي بگيريم.
ادامه مطلب
+ نوشته شده در دوشنبه پانزدهم آذر 1389ساعت 21:22 توسط سعید صابری |
نظر بدهید
نوبتی هم باشه نوبت به هواپیمای مورد علاقه منه هواپیمای که یه جورای از بچگی با اون بزرگ شدم. تنها هواپیمای که قابلیت استفاده از موشک استثنای فونیکس را داراست. يک خلبان ايراني به نامه داود نژاد با یک رکورد افسانه ای تونست در جنگ ایران و عراق يک ميگ 25 را از فاصله 180 کیلومتري با موشک فونيکس از بین ببره.
قادر است به طور همزمان 24 هدف را به وسیله سیستم های راداری خود شناسای کرده و با موشک پیشرفته فونیکس 6 فروند از آن ها را نابود کند.
بدون شک ديگر کسي نيست که کوچکترين سررشته از علم هوانوردي داشته باشد، اما هواپيماي افسانه اي اف-14 تامکت را نشناسد. اين جنگنده ي به واقعيت جلوتر از زمان، در حدود سه دهه پيش براي نخستين بار پا به عرصه وجود نهاد و تا امروز هم، حريفي شايسته رقابت با اين هواپيماي به ياد ماندني يافت نشده است. جت فوق پيشرفته اي که به دليل پيچيدگي آن به «کامپيوتر پرنده» مشهور شده بود، کشورهاي زيادي از جمله اسرائيل، يعني هم پيمان نزديک آمريکا خواستار دريافت اين عقاب تيز پرواز حتي در برابر پرداخت بهاي گزاف شدند، اما ايالات متحده اين هواپيما را فقط به ایران فروخت.
در سال 1985، هواپيماي مسافربري متعلق به خطوط هوايي مصر در پرواز مصر به ليبي توسط هواپيما ربايان سازمان آزادي بخش فلسطين براي در فشار گذاشتن دولت اسرائيل به منظور آزادي زندانيان سياسي ربوده شد. به منظور آزادي هواپيماي مسافربري از بند ربايندگان، هفت هواپيماي اف-14 تامكت مامور رهگيري هواپيماي بوئينگ 737 شدند كه سه فروند از اين هواپيما ها براي دفع خطر احتمالي تهاجم هواپيماهاي ليبيايي در نظر گرفته شدند. يك هواپيماي پيش اخطار E-2 از قبل موقعيت دقيق هواپيماي قرباني را مشخص كرده و تامكت ها را بدان سمت هدايت نمود. هواپيماهاي تامكت در شرايط سخت پرواز شبانه و سكوت كامل راديويي و همچنين در حالتي كه تمام چراغ هاي بيروني هواپيماها خاموش شده بود، به بوئينگ 737 قرباني نزديك شدند. هواپيماهاي F-14 به گونه اي جالب در جلو، عقب و طرفين هواپيماي بوئينگ 737 قرار گرفتند و پس از ثبات موقعيت، تامكت ها تمام چراغ هاي خود را روشن كرده و ارتباط راديويي خود را با خلبان بوئينگ 737 برقرار نمودند. هواپيماي تروريست ها به شيوه اي بسيار غافلگير كننده رهگيري شده و تا فرودگاهي در ايتاليا اسكورت شد. پس از فرود، گروه هاي پليس هواپيما را احاطه كرده و تروريست ها را با موفقيت دستگير نمودند.
ادامه مطلب
+ نوشته شده در یکشنبه سی ام آبان 1389ساعت 20:37 توسط سعید صابری |
2 نظر
جنگنده جوان و جدید فرانسوی رافائل در سال 2001 و در عملیات جنگ افغانستان عملکرد و برتری آشکار خود را بر شناخته شده ترین هواپیماهای ناونشین، یعنی F-18 Hornet و F-14 Tomcat به جهانیان ثابت نمود. رافال هواپیمایی دو موتوره با قابلیت حمل بازه گسترده ای از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین می باشد که در عین حال، هواپیمایی بی نهایت تغییر پذیر است و به سرعت می تواند نقش خود را از برتری هوایی به شناسایی، حملات دریایی و یا زمینی تغییر دهد. در کاکپیت این جنگنده، از سیستم های اویونیک یا سیستم های الکترونیکی بسیار پیشرفته ای بهره برداری شده است؛ مانند سیستم HUD هولوگرافیک با زاویه دید بالا ساخت شرکت تالس اویونیک که اطلاعات ماموریت را به وفور در جلوی دید خلبان حاضر می نماید، دوربین های CCD و همچنین صفحه نمایش های لمسی در طرفین خلبان که اطلاعات تاکتیکی موقعیت حاضر را ارائه کرده و به او امکان تصمیم گیری به موقع را می دهد.
موتورهای قدرتمند این جنگنده، رسیدن آن را به سرعتی معادل 8/1 ماخ و داشتن سقف پروازی برابر با 55 هزارپا را امکان پذیر ساخته اند که توانایی هایی بهینه برای جنگنده ای در این کلاس محسوب می شود.
جنگنده رافال اولین هواپیمای نظامی جهان است که به منظور انجام ماموریت های هوا به هوا و هوا به زمین به طور همزمان، طراحی شده است که یکی از وجوه قدرت و شایستگی آن می باشد. به علاوه، توانایی این هواپیما برای انجام عملیات در حالت های ماورای دید بصری (BVR) و یا در ارتفاع بسیار پایین نسبت به سطح زمین در نبرد، امکانات گسترده ای را به آن، برای جنگنده ای چند ماموریته بودن و قابلیت بقای فراوان در مقابل دشمن را داده است. به هرسخن، این هواپیما، قادر است که نیاز نه تنها نیروی هوایی فرانسه، بلکه کشورهای زیادی در جهان را که بعدها از سفارش دهندگان این هواپیما خواهند بود، با شایستگی هر چه تمامتر مرتفع نماید.
ادامه مطلب
+ نوشته شده در پنجشنبه بیستم آبان 1389ساعت 20:50 توسط سعید صابری |
یک نظر
یک جنگنده فوق سری که تمام چيزهايي كه در مورد آن گفته ميشود و حتي اسمي كه براي آن انتخاب شده است، همگي بر پايه حدسيات و مشاهدات غير علمي افراد مختلفي است.بسیاری از شهروندان آمریکای آرزوی دیدن این پرنده فوق سری و زیبا را دارند. در لايحه درخواست بودجه وزارت دفاع آمريكا يك درخواست يك خطي ديده ميشد كه زير اين برگه نوشته شده بود «آئورورا» و براي آن معادل 272 ميليارد دلار بودجه درخواست شده بود كه نشان از اهميت و عظمت اين طرح ميداد.
دولت آمريكا بسياري از زمينهاي فوق سري اطراف درياچه گروم در صحراي نوادا (Nevada) را با استحكامات غير قابل نفوذ محصور كرد. از آن سال به بعد بسياري از تأسيسات مدرن و غير قابل نفوذ درون اين حصار ساخته شده و هنوز هم اين پايگاه در حال تكميل شدن است. حتي براي غير قابل نفوذ كردن آن زمينهاي اطراف پايگاه هم توسط دولت، مناطق ممنوعه اعلام شده است. اين در حالي است كه دولت آمريكا وجود چنين پايگاهي در صحراي نوادا را به شدت تكذيب ميكند.
يكي از مواردي كه سري بودن و ناشناخته بودن اين پرنده را به شدت تاييد ميكند مربوط ميشود به زمانی که يكي از مسئولان كنترل ترافيك هوايي نيروي هوايي سلطنتي انگلستان (RAF) در اسكاتلند، علامتي راداري را در پايگاه هوايي مكريهانش مشاهده كرده بود كه در فاصله بسيار كوتاهي به سرعت سه ماخ دست يافته بود و هنگامي كه با پايگاه مذكور تماس گرفته بود و علت اين علامت را پرسيده بود، به وي گفته بودند كه موضوع را فراموش كند.
اما تنها چيزي كه به يقين در مورد آئورورا ميتوان گفت اين است كه آئورورا يك پرنده هايپرسونيك که سرعتی بیشتر از7ماخ دارد. بر پايه چيزي كه شاهدان در كاليفرنيا گفتهاند، ميتوان احتمال داد كه از يك موتور رم جت سيكلي متان سوز كه تغييرات بسيار زيادي در آن داده شده در آئورورا استفاده شده است.
ادامه مطلب
+ نوشته شده در دوشنبه دهم آبان 1389ساعت 21:38 توسط سعید صابری |
5 نظر
بعد از چند پست در مورد جنگندههای آمریکای این بار نوبت به یک جنگنده کم نظیر روسی به نام سوخو پک فا است. بدون شک روسیه تنها رقیب سر سخت امریکا در ساخت جنگندههای هوایست. سوخو پک فا یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت هواپیمایی متحد در روسیه طراحی و ساخته میشود.
ویژگیهای دقیق جنگنده سوخو پک فا هنوز کاملا روشن نیست و برخی از مشخصات آن در حال حاضر از اسرار نظامی روسیه محسوب میگردد.
روسها اعتقاد دارند این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است و پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.
بهرهگیری از هوش مصنوعی در پرواز و حمله و سامانه های دفاعی خودکار نمونه هایی از امکانات این جنگنده هستند. این هواپیما مجهز به دو دم عمودی است و برخلاف جنگندههای متعارف، تمامی بدنهٔ دم قابل حرکت است.
ادامه مطلب
+ نوشته شده در جمعه سی ام مهر 1389ساعت 21:32 توسط سعید صابری |
5 نظر
هزینه تحقیقات برای ساخت این هواپیمای ترسناک و قول پیکر نامرئی چیزی در حدود یك میلیارد و 567 میلیون دلار بوده است.نه تنها به خاطر رادار گریز بودنش بلکه به خاطر بسیاری از فاکتور ها و ویژگی های حائز اهمیت و منحصر به فردش به عنوان یکی از طرح های بسیار موفق قرن بیستم به شمار میرود .با یك بار سوختگیری می تواند حدود ۹۶۰۰ كیلومتر را طی كند و این امر قدرت رسیدن به هر نقطه ای از این كره خاكی را به او تنها در چندساعت اهدا می كند.
برای ساخت این غول آهنی بسیاری از شركت های توانمند و معتبر هواپیماسازی با یكدیگر همكاری داشتند، از قبیل شركت نورثروپ گرومن ، بوئینگ ، گروه سیستم های راداری هاگز و شركت موتورسازی جنرال الكتریك .
مواد به كار رفته ، هزینه طراحی ها و سیستمهای آن به اندازه ای است كه هر فروند از آنها بالاتر از ۲ میلیارد دلار قیمت گذاری شده اند. و این قیمت حدودا معادل قیمت مقداری طلا هم وزن یک هواپیمای بی دو است.
هواپیمای بمب افكن چندمنظوره سنگین B-2 ملقب به شبح ( Spirit ) توانایی حمل تسلیحات اتمی و غیراتمی را دارد
ادامه مطلب
+ نوشته شده در شنبه بیست و چهارم مهر 1389ساعت 21:30 توسط سعید صابری |
8 نظر
بدون شک بهترین جنگنده دنیا است. جنگنده F-22 رپتور بعنوان نسل جدید شكاریهای نیروی هوایی ایالات متحده برای مقابله با تهدیدهای هوایی در قرن بیست و یكم ساخته شد. هزینهٔ پروژه ساخت این هواپیما ۶۵ بیلیون دلار اعلام شده است.
این جنگنده بر علیه اهداف هوایی چندگانه طراحی و ساخته شده است. F-22 رپتور جنگنده ای پنهان كار است كه دشمن را برای شناسایی آن بسیار محدود می كند. انعكاس راداری این هواپیما در بهترین شرایط در حدود انعكاس یك زنبور در حال پرواز است كه حتی شناسایی این جنگنده را توسط سیستم های پیچیده راداری دشمن غیر ممكن می سازد.
هواپیمای F-22 از قاعده منحصر بفرد «دید اول، شلیک اول» پیروی می کند، یعنی این جنگنده قبل از اینکه هواپیمای دشمن اورا بر روی صفحه رادار خود تشخیص دهد، شناسایی کرده، به سمت او شلیک کرده و زود ترهم از منطقه جنگ دور می شود.
بدنه آن از فلز تیتانیوم و کولار- کربن و نوعی آلومینیوم تشکیل یافته است که از کربن و تیتانیوم بسیارسختتر و سبکتر از فولاد می باشند .
ادامه مطلب
+ نوشته شده در دوشنبه نوزدهم مهر 1389ساعت 22:16 توسط سعید صابری |
5 نظر
نایت هاوک اولین هواپیمای استیلس قابل بهره برداری (operation) جهان است.این هواپیمای تک نفره به منظور حملات پیشگیرانه و نفوذهای سریع و عمیق به نقاط استراتژیک دشمن و نابودی اهدافی که از آنها به شدت محافظت می شود طراحی گردیده است.
برای کاهش بیشتر بازتاب امواج راداری لبه های آن را با زوایای خاصی طراحی کرده اند.ورودی پره پره و خروجی باریک موتور این هواپیما که به (platypus) معروف است از قطعات کوچکی که جاذب گرمایند پوشانده شده است. این طراحی باعث کاهش شناسایی آن توسط سنسور های حرارتی می شود. پنل های بدنه آن صاف هستند که وظیفه آنها انعکاس دادن امواج راداری در جهتی خلاف فرستنده و منحرف کردن انهاست که از دیده شدن هواپیما در رادار جلوگیری می کند.
این هواپیما در عملیات طوفان صحرا در عراق و عملیات ناتو در یوگسلاوی مورد استفاده قرار گرفته است.در جریان عملیات طوفان صحرا ۳۶ فروند از این هواپیما برای حمله به اهداف محافظت شده به کار برده شد و تنها هواپیمایی بود که اجازه حمله به اهداف داخل شهر بغداد به آن داده شد. این هواپیما به طور عام با دو بمب ۲۰۰۰ پوندی جی یو بی مسلح می شد که برای نابودی نیروگاههای برق دفاع ضدهوایی فرودگاهها و انبارهای مهمات بسیار مناسب بود.
در این زمان ۳۰۰۰ توپ ضدهوایی و ۶۰ سایت پرتاب موشک های زمین به هوا از شهر بغداد محافظت می کرد.ولی با این وجود این هواپیما با انجام ۶۹۰۰ ساعت پرواز بیش از ۲۰۰۰ تن بمب را بروی اهداف تعیین شده پرتاب کرد.
در جنگ یگسلاوی این هواپیما از پایگاه های خود در ایتالیا و آلمان به پرواز در می آمد. در دو شب اول حمله این هواپیما به ۹۰ هدف تعیین شده حمله و انها را نابود کرد.در جریان همین حملات بود که اولین فروند از آنها مورد اصابت موشک قرار گرفت و سقوط کرد
برای هواپیما،پنهانكاری در نگاه اول به معنای مخفی ماندن از دید رادار است.از زمانی كه حسگرهای الكترونیك جایگزین چشم شدند تا هواپیماها را كشف كنند و به خصوص بعد از جنگ جهانی دوم فرماندهان نظامی و طراحان هواپیما به این نتیجه رسیدند كه نیاز به هواپیمایی است كه بتواند خود را از دید دشمن پنهان سازد و ماموریتها ی مرگبار را بر فراز خاك دشمن در بالاترین درجه امنیت به انجام برساند.F-117Aبه طور مثال در طی جنگ خلیج فارس در سال 1991 ،هواپیماهای نایت هاوك اف-117 آ در نخستین شب حمله تولانستند بدون اینكه كشف شوند بر فراز بغداد به پرواز درآیند و بمبهای هدایت لیزری خود را با هدفگیری دقیق رها سازند.نایت هاوك ها با استفاده از فناوری پنهانكاری خود توانستند 1271 عملیات مرگبار را بدون از دست دادن حتی یك فروند از هواپیماها به انجام برسانند.البته این تصور كه یك هواپیما می تواند صد در صد پنهانكاری ساخته شود اشتباه است.تا كنون هیچ هواپیمایی به طور كامل نامرئی ساخته نشده است.به طور كلی هواپیماهای پنهانكار ا كاهش سطح مقطع راداری خود تا كوچكترین حد ممكن توانسته اند خود را از دید بسیاری از سامانه های دفاعی متعارف پنهان سازند.
فناوری پنهانكاری:
همانطور كه اشاره شد بعد از جنگ جهانی دوم طراحان هواپیما دست به كار شدند تا هواپیمایی بسازند كه بتواند از دید رادار پنهان بماند اما این كار برای مدتها انجام نپذیرفت.یكی از مهمترین دلایل آن ناتوانی طراحان برای تعیین مقدار دقیق بازتابش امواج رادار از سطح هواپیما بود.در قرن نوزدهم«جیمز كلرك مارسول» فیزیكدان اسكاتلندی یك سری فرمولهای ریاضی را تكمیل نمود تا مقدار پرتو الكترومغناطیسی كه از روی یك شكل هندسی خاص بازتابش می یابد را تعیین نماید.معادلات او بعدها توسط یك دانشمند آلمانی به نام«آرنولد یوهانس سامرفیلد» تصحیح شد اما باز هم برای مدتی طولانی حتی پس از آنكه طراحان هواپیما تلاش كردند تا سطح مقطع رادار هواپیمایی مانند u-2و.A-12را در اواخر دهه 1950 كاهش دهند.بزرگترین مانع بر سر راه آنان،نقص مدلهای تئوری برای چگونگی بازتابش رادار از روی یك سطح بود.در دهه 160 یك دانشمند روس به نام«پیوتر اوفینتسف» شروع به تكمیل معادلاتی برای پیشگویی ازتابش امواج الكترو مغناطیسی از روی اشكال ساده دو بعدی كرد.نتایج او به طور منظمی گردآوری شده سپس به انگلیسی ترجمه گردید و در نهایت برای دانشمندان ایلات متحده فراهم شد.در اوایل دهه 1970 تعداد كمی از دانشمندان،ریاضی دانان و طراحان هواپیمای امریكا دست به كار شدند تا دریابند آیا می توانند با استفاده از این تئوریها هواپیمایی بسازند كه سطح مقطع راداری آن به طور اساسی كاهش یافته باشد یا خیر.سرانجام شركت لاكهید مارتین در چارچوب یك قرار داد با موسسه طرحهای تحقیقاتی پیشرفته كار بر روی جنگنده پنهانكار F-117 A Nighthawk را آغاز كرد.
F-117 جزو پرونده های سیاه امنیتی و پژوهشی امریكا بود و عنوان فوق سری را یدك میكشید.این هواپیما تاسال 1980 در انظار عمومی قرار نگرفت.
F-117 نهایتا در 1989 وارد جنگ شد و در طول جنگ پاناما و دو سال بعد در جنگ خلیج مورد استفاده قرار گرفت.
در جنگ یگسلاوی این هواپیما از پایگاه های خود در ایتالیا و آلمان به پرواز در می آمد. در دو شب اول حمله این هواپیما به ۹۰ هدف تعیین شده حمله و انها را نابود کرد.در جریان همین حملات بود که اولین فروند از آنها مورد اصابت موشک قرار گرفت و سقوط کرد
برای هواپیما،پنهانكاری در نگاه اول به معنای مخفی ماندن از دید رادار است.از زمانی كه حسگرهای الكترونیك جایگزین چشم شدند تا هواپیماها را كشف كنند و به خصوص بعد از جنگ جهانی دوم فرماندهان نظامی و طراحان هواپیما به این نتیجه رسیدند كه نیاز به هواپیمایی است كه بتواند خود را از دید دشمن پنهان سازد و ماموریتها ی مرگبار را بر فراز خاك دشمن در بالاترین درجه امنیت به انجام برساند.F-117Aبه طور مثال در طی جنگ خلیج فارس در سال 1991 ،هواپیماهای نایت هاوك اف-117 آ در نخستین شب حمله تولانستند بدون اینكه كشف شوند بر فراز بغداد به پرواز درآیند و بمبهای هدایت لیزری خود را با هدفگیری دقیق رها سازند.نایت هاوك ها با استفاده از فناوری پنهانكاری خود توانستند 1271 عملیات مرگبار را بدون از دست دادن حتی یك فروند از هواپیماها به انجام برسانند.البته این تصور كه یك هواپیما می تواند صد در صد پنهانكاری ساخته شود اشتباه است.تا كنون هیچ هواپیمایی به طور كامل نامرئی ساخته نشده است.به طور كلی هواپیماهای پنهانكار ا كاهش سطح مقطع راداری خود تا كوچكترین حد ممكن توانسته اند خود را از دید بسیاری از سامانه های دفاعی متعارف پنهان سازند.
فناوری پنهانكاری:
همانطور كه اشاره شد بعد از جنگ جهانی دوم طراحان هواپیما دست به كار شدند تا هواپیمایی بسازند كه بتواند از دید رادار پنهان بماند اما این كار برای مدتها انجام نپذیرفت.یكی از مهمترین دلایل آن ناتوانی طراحان برای تعیین مقدار دقیق بازتابش امواج رادار از سطح هواپیما بود.در قرن نوزدهم«جیمز كلرك مارسول» فیزیكدان اسكاتلندی یك سری فرمولهای ریاضی را تكمیل نمود تا مقدار پرتو الكترومغناطیسی كه از روی یك شكل هندسی خاص بازتابش می یابد را تعیین نماید.معادلات او بعدها توسط یك دانشمند آلمانی به نام«آرنولد یوهانس سامرفیلد» تصحیح شد اما باز هم برای مدتی طولانی حتی پس از آنكه طراحان هواپیما تلاش كردند تا سطح مقطع رادار هواپیمایی مانند u-2و.A-12را در اواخر دهه 1950 كاهش دهند.بزرگترین مانع بر سر راه آنان،نقص مدلهای تئوری برای چگونگی بازتابش رادار از روی یك سطح بود.در دهه 160 یك دانشمند روس به نام«پیوتر اوفینتسف» شروع به تكمیل معادلاتی برای پیشگویی ازتابش امواج الكترو مغناطیسی از روی اشكال ساده دو بعدی كرد.نتایج او به طور منظمی گردآوری شده سپس به انگلیسی ترجمه گردید و در نهایت برای دانشمندان ایلات متحده فراهم شد.در اوایل دهه 1970 تعداد كمی از دانشمندان،ریاضی دانان و طراحان هواپیمای امریكا دست به كار شدند تا دریابند آیا می توانند با استفاده از این تئوریها هواپیمایی بسازند كه سطح مقطع راداری آن به طور اساسی كاهش یافته باشد یا خیر.سرانجام شركت لاكهید مارتین در چارچوب یك قرار داد با موسسه طرحهای تحقیقاتی پیشرفته كار بر روی جنگنده پنهانكار F-117 A Nighthawk را آغاز كرد.
F-117 جزو پرونده های سیاه امنیتی و پژوهشی امریكا بود و عنوان فوق سری را یدك میكشید.این هواپیما تاسال 1980 در انظار عمومی قرار نگرفت.
F-117 نهایتا در 1989 وارد جنگ شد و در طول جنگ پاناما و دو سال بعد در جنگ خلیج مورد استفاده قرار گرفت.
نظرات شما عزیزان: